Wortelluis

In droge omstandigheden wordt de wortelluis bij de wortels van de peen zichtbaar. De wortelluis is herkenbaar aan een pluizige substantie bij de wortels en tast de kwetsbare wortels aan. Nu is de wortelluis weliswaar geen structurele plaag maar in de droge zomers zoals afgelopen jaren is de wortelluis regelmatig zichtbaar. De wortelluis Pemphigus phenax in peen is weliswaar nauw verwant aan de slawortelluis Pemphigus bursarius in sla en witlof maar is niet dezelfde.

De wollige wortelluis overwintert op populieren. In de lente ontstaan gallen in de bladstelen van deze populieren van waaruit gevleugelde bladluizen vertrekken naar schermbloemigen, zoals: wortelen, peterselie, fluitenkruid, enz. De uitvliegperiode is half juni gedurende twee weken. Aangekomen op de wortelbladeren, worden ongevleugelde nakomelingen geproduceerd die zich naar de wortelzone verplaatsen. Onder de grond zijn ze goed beschut, ze voeden zich en planten zich verder voort. Op het eind van de zomer ontstaan gevleugelde luizen die terug naar de bladeren klimmen en zich naar de populieren verplaatsen.

Wortelluizen vormen een witte, wollige massa. Die wollige massa is duidelijk zichtbaar op de wortels of in de grond als je enkele wortels uit een droge bodem trekt. De bleekgele doffe luizen zijn zichtbaar in de pluizige massa. Met name in droge gronden is de pluis zichtbaar

Schadebeeld

De luizen onttrekken sap van (haar)wortels waardoor - zeker bij droge omstandigheden - pleksgewijze groeiremmingen optreden. Het openprikken van cellen kan er ook voor zorgen dat er meer problemen ontstaan met schimmelziekten in de bewaring. Schade ontstaat meestal in combinatie met andere factoren waarbij groeivertraging en kwetsbaarheid van de plant is ontstaan.

Voorkomen en bestrijden

Wortelluizen zijn erg moeilijk onder controle te krijgen omdat ze snel en lang onder de grond zitten. Gewasbeschermingsmiddelen met een contact- of dampwerking op luizen, met een niet-systemische of translaminaire werking in de plant hebben geen effect op de ongevleugelde luizen in de wortelzone. Om deze ondergrondse luizen af te doden, moet een middel gebruikt worden die van het blad naar de wortel getransporteerd wordt (een neerwaarts systemische werking in de plant). Middelen kunnen wel ingezet worden op de gevleugelde luizen op de wortelbladeren. Aangezien de luizen snel onder de grond migreren, is bespuiten op het juiste tijdstip een voorwaarde voor een goede bestrijding.

Daarenboven moet rekening gehouden worden met natuurlijke vijanden. Niet-selectieve middelen kunnen deze afdoden waardoor de aantasting zelf groter kan zijn. De maden van Thaumatomyia spp. parasiteren wortelluizen. De vliegen hiervan zijn klein (2 mm) en zwartgeel gestreept. Ze houden van nectar, een bloemenrand aanleggen kan dus voordelig zijn. De belangrijkste beheersmaatregel is zorgen voor een groeizaam gewas. In veel gevallen betekent dat beregenen.

De wollige wortelluis overwintert op hun winterwaardplant (wilg of populier). In jaren met een milde winter, kan de wollige wortelluis ook overwinteren op gewasresten, overblijvende onkruiden, etc. Een goede teeltrotatie aanhouden is dus een eerste goede preventieve maatregel. Een goede monitoring is een tweede stap. Luizen zijn kleine insecten en die zich graag schuil houden. Door wortelplantjes uit te trekken en ze uit te schudden boven een blaadje papier of de stengels en bladeren (eventueel met een loep) van dichtbij te bekijken, moet het mogelijk zijn om ze - bij aanwezigheid - te spotten. Juni en juli zijn de cruciale maanden voor waarnemingen.

Een bestrijding dient in een vroeg stadium gezet te worden. Kennis van de levenscyclus én van de werking van gewasbeschermingsmiddelen is belangrijk voor doeltreffende bestrijding.

Hou rekening met de natuurlijke vijanden van luizen, zoals: de sluipwespen ,de zweefvliegen, lieveheersbeestjes, etc.

Verzameld door Ulko Stoll